2020 dünyamız için zor bir yıldı. İlk olarak Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan daha sonra tüm dünyada etkisini gösteren COVID-19 pandemisi sebebiyle dünya genelinde 1.84 milyon, Türkiye’de 21 bin insan hayatını kaybetti.

Pandemiyi hayatımızdan çıkarmak için gerek dünyada gerekse ülkemizde birçok aşı, ilaç ve birçok farklı alanda çalışmalar gerçekleştiriliyor. Bu çalışmalarla birlikte patent başvuru sayılarında da gözle görülür artışlar gözleniyor. Pandemi yılı olarak hafızalarımıza kazınan 2020 yılında ülkemizde de dünyada olduğu gibi patent başvuru sayılarında artışlar görünüyor. Konuyla ilgili Oğuzhan Saruhan’ın sorularını yanıtlayan Adres Patent Genel Müdürü Cumhur Akbulut, artışın sebebini ve Türkiye’nin bu artışla dünya ortalamasındaki yeriyle ilgili önemli değerlendirmelerde bulundu.

– Dünyayı kasıp kavuran Covid-19 pandemisine rağmen Türkiye’de patent sayılarının arttığını görüyoruz. Bu artışın sebebi sizce nedir?

Dünyada etkisini sürdüren COVID-19 pandemisi gerek dijital gerekse katma değerli üretimlerde birçok yatırımın öne alınmasına neden oldu. Özellikle sağlık, lojistik, gıda ve makine sektörlerindeki çalışmaların bu dönemde beklenen daha fazla artış göstermesi sınai mülkiyet ekosisteminde de önemli girdilerin elde edilmesini sağladı. Buna ilave sanayide tedarikçi arayışına giren birçok şirket yerli üreticinin kendilerini gösterme çabası adına yapmış oldukları üretimler, ithalat alanında getirilen ek gümrük vergilerine bağlı olarak yerli ve milli üretim olgusunun önem kazanması gibi faktörler zincirleme olarak sınai mülkiyet haklarında yukarı yönlü ivmelenmenin ana nedenleri arasında yer alıyor. Gelişmeler ışığında ülke geneline baktığımızda yerli patent başvuru sayılarında 2019 yılına kıyasla yılın ilk 11 ayında yüzde 10,9, faydalı model başvurularında yüzde 27,7 marka başvurularında ise yüzde 30,5 oranında artışlar yakalandı.

– Patent başvurularında en fazla artış gösteren sektörler hangileri?

Pandemiyle birlikte patent sayılarının en fazla artış gösterdiği sektörlerin başında sağlık geliyor. Bu kapsamda; maske, dezenfektan, ilaç-aşı, tedavi yöntemleri gibi konularda genel olarak bütün ülkelerin harekete geçmesi sağlık sektöründe patent sayılarının artış trendinde olmasını sağladı. Bu sürecinde 2023’e kadar devam edeceğini öngörüyoruz. Ayrıca dünyanın pandemi sürecinde çıkarmış olduğu en önemli derslerden birisi de sağlık sektöründeki harcamalara daha fazla pay ayrılması şeklinde oldu. Öte yandan bazı üreticiler bu dönemde geliştirdikleri ürünlerin ticarileşme sürecini öne çekmek adına faydalı model başvuruları da yapmış durumda. Sonuç itibarı ile sağlık sektöründe ortalama kilogram başı ihracat değerinin 10 doların üzerinde olması yatırımların ve insan yaşamındaki öneminin bu dönemde anlaşılması sektöre yapılan yatırımların artmasında etkili oldu.

– Pandemi ile birlikte sağlık sektörünün önemini bir kez daha görmüş olduk. Patent başvuru sayılarına bakacak olursak ülkemizdeki sağlık sektöründe önümüzdeki günlerde yenilikler görebilecek miyiz?

Kısa ve orta vadeli perspektiften baktığımız zaman sağlık sektöründe önümüzdeki dönemde göreceğimiz birçok yenilik olacak. Özellikle yerli aşı çalışmalarında gelinen nokta bu gelişmelerin başında yer alıyor. Buna ilave medikal alanında dezenfektan, antibakteriyel ürünler, maske gibi birçok alanda yapılan önemli çalışmalar da var. Bu çalışmaların patente, marka, faydalı modele dönüşmesiyle birlikte ülkemizde hem gelir hem de üretilen katma değer bakımından önemli bir mesafe kat etmiş olacaktır. Bu bağlamda sağlık sektörü 2021’in parlayan yıldızı olacak.

– Genel patent başvurularına bakarak cevap verilecek olsa ülkemizde patent başvuru sayısı dünya ortalaması açısından ne durumda? (Durumumuz iyi mi kötü mü?)

Türkiye patente başvurusu anlamda globalde birçok ülkeye göre iyi bir konumda yer alıyor. 2020’nin 11 aylık sürecini ele aldığımız zaman toplamda 11 bin 250 patent başvurusunun yapıldığını görüyoruz. 2019 yılında ise Türk Patente ve Marka Kurumu’nun nezdinde 8 bin 126 patent başvurusu yapılmış durumda. Diğer ülkelerin ulusal başvurularını incelediğimizde İspanya’da bin 447, Norveç’te bin 539, Hollanda’da 2 bin 677, Yunanistan’da 594, İsveç’te 2 bin 190, İsrail’de 7 bin 738 yer patent başvurusu yapılmış. Bu kapsamda ülkemizin patent başvuruları konusunda önemli mesafeler kat etti. Buna ilave dünya genelinde düşük-orta gelirli ülkelerin patent tescil sayıları kıyaslandığında ise; Türkiye’nin 7.sırada olduğu görülüyor. İlk 6 ülkenin sıralaması ise şu şekilde: Malezya, Tayland, EAPO, Vietnam, Ukrayna ve Arjantin. Ayrıca ülkemiz 2019’da PCT başvurusu ya da buluşçusu kadın olanların sayısında ise dünya genelinde dördüncü sırada yer alıyor. Sıralamada Çin, birinci olurken onu, Güney Kore, Avustralya, Türkiye, Belçika, Fransa, ABD, İsrail, İsveç ve Hollanda takip ediyor. 2019 verilerine göre ofislerde çalışan uzman sayısı bakımından ülkemizi dünya geneli ile kıyaslandığımızda ise; Avusturya, Tayland, Ukrayna, İsveç, Finlandiya gibi birçok ülkeyi geride bırakarak 15’inci sıraya yükseldik.