Tanınmış/Meşhur Marka Nedir?

Tanınmış/meşhur markaların, ulusal veya uluslararası düzenlemelerde yapılmış pek çok tanımı mevcuttur. Zira, tanınmışlık her somut olayda farklılık gösteren, önceden belirlenmiş kriterlere uymayan ve zamanla değişen bir olgudur. Fakat genel olarak tanınmış markalar, “Bir kişiye veya girişime sıkı bir biçimde bağlılık, güvence, kalite, reklam gücü, yaygın bir dağıtım ağına bağlı, müşteri ve diğer sübjektif ilgi ve ilişkiler ayrımı yapılmadan coğrafi sınır, kültür ve yaş farkı gözetilmeksizin aynı çevredekilerce refleks halinde beliren bir çağrışım” şeklinde tanımlanabilir.

Bir markanın Türk Patent Kurumu nezdinde tanınmış markalar siciline tescil edilmiş olması, o markanın tanınmış olduğuna ilişkin Türk Patent Kurumu açısından bağlayıcıyken, Mahkemeler ve diğer kurum/kuruluşlar açısından bu yönde bir bağlayıcılık yoktur. Ancak uygulamada, Mahkemeler bir markanın Türk Patent Kurumu’nun tanınmış markalar siciline kayıtlı olmasını o markanın tanınmışlığının ispatında somut bir delil olarak kabul etmektedirler. Tanınmış markalar siciline tescil ile sağlanan korumanın süresiz olduğu kabul edilmektedir.

Açıktır ki bir markanın tanınmış markalar siciline tescili, o markaya daha geniş bir koruma sağlayacaktır. Böyle bir marka, benzerlik ve karıştırılma ihtimali değerlendirmesine Yargıtay içtihatları uyarınca daha avantajlı bir konuma sahip olacaktır.

Hepsinden önemlisi, o markaya dayanılarak TP nezdinde yapılan itirazlarda tanınmışlığa ilişkin ayrıca bir delil sunulmasına gerek kalmayacaktır.

• Bir markanın tanınmış olduğunun Türk Patent nezdinde kabul edilmiş olması, o markanın öncelikle Türkiye genelinde tanınan ve herkes tarafından bilinen bir marka olduğunun Resmî bir makam tarafından kabul edilmiş olması demektir.
• Türkiye genelinde bu şekilde tanınan ve ünlü olan bir markanın satış ve sürümü kolay olacak dolayısıyla da ticari anlamda getirisi fazla olacaktır. Bu nedenle tanınmış markalar daha fazla taklit edilmektedir ve ilgili kanun hükümleri Türk Patent nezdinde tanınmış marka olarak kabul edilen markalara daha kapsamlı hukuksal koruma sağlamaktadır.
• Kural olarak bir marka farklı mal/hizmet sınıflarında birden fazla kimse tarafından tescil ettirilebilir ancak kanun bu noktada tanınmış markalara daha kapsamlı bir koruma öngörmüştür. Şöyle ki; Eğer bir marka, tanınmış marka olarak tescil edilmişse o marka için farklı sınıflarda dahi tescil hakkı sahibinden başka kimse tescil başvurusunda bulunamayacak ve bu yolla hiçbir şekilde markanızın taklit edilmesi mümkün olmayacaktır.
• Alıcı tanınmış markayı, marka ile bağladığı belli bir imajın temsilcisi olarak benimsemekte; marka başlı başına bir kalite sembolü, üretici ile tüketici arasında bir iletişim sistemi ve reklam aracı haline gelmektedir. Bu tür markalar ayırt ediciliğin yanında güçlü bir de reklam işlevine sahip olmaktadır.
• Markanın tanınmış/meşhur markalar statüsüne girmesi mal ve hizmetlerden bağımsız ekonomik bir değer haline gelmesi demektir. Günümüzde üreticiler markanın böyle bir değer kazanabilmesi için çeşitli reklam yöntemleri ve satış politikaları izlemekte bu da üretici için maliyeti yüksek bir iş haline gelmektedir. Oysa bir markanın tanınmışlık düzeyinin gelişmiş olması ve bunun ilgili Resmi makamlarca tescil edilmesi reklam işlevini zaten sağlamaktadır.
• Tanınmış/meşhur marka ayrıca belli bir kaliteyi garanti etmektedir. Aynı veya benzer kalitede olan ürünler üzerinde tanınmış bir markanın bulunması sağlamış olduğu garanti nedeniyle alıcıların tercih sebebi olmaktadır.
• Tanınmış markaların kullanıldıkları mal ve hizmetlerden ayrı bir ekonomik değer haline gelmesi sebebiyle tanınmış markaların tescilli oldukları mal ve hizmetler dışında da korunması sağlanmıştır. Yani bir marka tanınmış bir marka olarak tescil edildiği takdirde üçüncü kişiler tarafından tescil ettirilmeleri ve taklit edilmeleri mümkün değildir.
• Bir marka belli bir tanınmışlık düzeyine ulaştığı takdirde kendiliğinden fiili olarak tanınmış bir marka olmaktadır ancak bu noktada önemli olan bu durumun ilgili makamlar tarafından da kabul edilmesidir ki ancak bu halde tanınmış/meşhur markanıza daha kapsamlı koruma sağlanmış olacaktır.
• Tescil edilmiş markalara sağlanan korumanın devam edebilmesi için markanın fiili olarak kullanılması gerekmektedir şöyle ki tescilli bir marka 5 yıl süreyle aralıksız olarak kullanılmadığı takdirde marka iptal edilir. Ancak tanınmış markalara sağlanan korumanın devam etmesi için onun kullanılması gibi bir külfet yüklenmiş değildir.
• Marka hakkına bir tecavüz söz konusu olduğu takdirde tazminat davası açmak isteyen tanınmış/meşhur marka sahibinin, (malın sürümü ve tanınmışlığı dolayısıyla sağlayacağı gelir de fazla olacağından bu markanın ulaşmış olacağı yüksek bir ekonomik değer söz konusu olacaktır) talep edebileceği tazminat miktarı da yüksek olacaktır. Bu nedenle diyebiliriz ki tanınmış/meşhur marka tescil başvurusunda yapılan tescil harcamaları ileride meydana gelebilecek problemlerin önüne geçebilmek için en iyi yatırımdır.

Tanınmış marka kullanım ispatı için delil olabilecek sıklıkla kullanılan ve kullanılabilecek bilgi ve belgeler şunlardır :

• Markanın kullanımına ilişkin bilgi veya belgeler,
• Markanın reklam ve tanıtımına ilişkin bilgi veya belgeler,
• Markanın tanınmışlığına ilişkin verilmiş mahkeme veya TPE kararları,
• Marka sahibinin markasını korumak için yürüttüğü faaliyetler,
• Markanın tanınmışlığına ilişkin yapılmış anket çalışmaları,
• Markanın pazar payı, satış rakamları,
• Marka sahibine ilişkin bilgiler (şube sayısı, dağıtım kanalları),
• Sertifikalar, ödüller,
• Markayla ilgili gazete, dergi, TV vb. medya organlarındaki yayınlar,
• Haberler, makaleler

Markaların tanınmışlık düzeyi zamana göre değişkenlik gösterebilen bir durum olduğundan, sunulan belgelerin güncel bilgiler içermesi tercih edilmelidir. Bununla birlikte marka sahibi, markasını kullandığı süre içindeki bilgi ve belgeleri delil olarak sunabilir.

Konuyla ilgili olarak Adres Patent Uzman Marka Vekillerimizden daha detaylı bilgi talebinde bulunabilirsiniz.

Tanınmış marka başvurusu yapmak isteyen firmaların öncelikle aşağıda belirtilen esas ve usullere uygun olması gerekmektedir. Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, markanın halk tarafından tanınmışlık düzeyini, markanın herkes tarafından bilinirliğini, markanın, malın potansiyel ve fiili kullanıcılarının da ötesinde ulaşmış olduğu genel tanınmışlık düzeyini aşağıdaki kriterler çerçevesinde değerlendirir.

• Markanın tescili ve kullanımının süresi (markanın tarihçesi hakkında ayrıntılı bilgi)
• Markanın tescilinin ve kullanımının yayıldığı coğrafi alan ve kapsam. (Yurt içi ve yurt dışı tesciller nelerdir?)
• Markanın üzerinde kullanıldığı mal ve/veya hizmetin piyasadaki yaygınlığı, pazar payı, yıllık satış miktarı nedir?
• Markaya ilişkin promosyon çalışmalarının (özellikle de Türkiye’deki promosyon çalışmalarının) özellikleri nelerdir? (Promosyonun süresi, devamlılığı, yayıldığı coğrafi alan, kapsam, promosyona harcanan para, promosyonun niteliği (TV reklamı, yerel gazete ilanı, sadece çocuk sahiplerine yönelik yapılan tanıtım vs.)
• Reklam niteliğinde olmayan ancak markanın tanıtımına faydalı olabilecek nitelikte faaliyetler var mıdır? (Gazete, dergi, TV vb. medya organlarındaki yayınlar, markalı ürünlerin fuarlarda teşhiri vb.)
• Markanın tanınmışlığını/meşhurluğunu gösteren bir mahkeme kararı var mıdır veya marka sahibinin markasını koruma yolundaki etkin çabaları nelerdir? (Tanınmışlık kararı dışında , verilmiş mahkeme kararları, halen devam etmekte olan marka, haksız rekabet davaları, İtiraz sayıları vb.)
• Marka ne derece orijinaldir, markanın ayırt edicilik niteliği nedir?
• Markanın tanınmışlığına ilişkin yapılmış kamuoyu araştırmaları varsa bunların sonuçları.
• Markanın sahibi firmaya ilişkin özellikler (firmanın büyüklüğü, çalışan sayısı, ödenmiş sermayesi, cirosu, karı, yurt çapında ve yurt dışında sahip olduğu dağıtım kanalları: şubeleri, bayilikleri, servis ağı, ödediği vergi, ihraç miktarları, piyasasına hakimiyeti vs.),
• Marka üzerinde kullanıldığı mal veya hizmetle özdeşleşiyor mu? Marka kelime veya şekil olarak görüldüğü anda refleks olarak belli bir ürünü çağrıştırıyor mu? Marka üzerinde kullanıldığı mal veya hizmetle ilgili olarak belli bir kaliteye veya statüye işaret ediyor mu?
• Markayı taşıyan ürüne veya marka sahibi firmaya ilişkin olarak alınmış belgeler, ödüller (TSE, TSEK, ISO vb. kalite belgeleri, kalite ödülü, çevre ödülü, mavi bayrak vs.) var mı?
• Markayı taşıyan ürünlerin dağıtım kanalları (marka sahibi firmanın kendine ait dağıtım kanallarının dışında) ve söz konusu ürünlerin ithalat ve ihracat olanakları nelerdir’?
• Eğer marka bir satışa konu olmuşsa, marka üzerinde kıymet takdiri yapılmışsa markanın parasal değeri nedir? Markanın parasal değeri, marka sahibinin yıllık bilançosunda gösterilmiş midir?
• Marka tescillerinin kapsadığı mal ve/veya hizmet portföyünün genişliği nedir? (örnek: sadece “gazozlar” için tescilli bir marka ile, tüm elektronik eşyaları içine alan bir tescil.)
• Marka halk nezdinde tanınan bir marka ise bu tanınmışlık düzeyini ne kadar süredir korumaktadır?
• Markanın tanınmışlığından/meşhurluğundan ötürü, bu niteliğine yönelik tecavüz fiilleri var mıdır? Marka üçüncü kişilerce taklit ediliyor mu? (Markaya benzer başvuruların yoğunluğu, markanın piyasada haksız yere üçüncü kişilerce kullanılıp kullanılmadığı vs.). Marka üçüncü kişilerce kullanılmakta ise bu kullanım, şekil ve üzerinde yayıldığı coğrafi ve ticari alan itibariyle tanınmış/meşhur marka sahibine zarar veriyor mu?
• Marka, üzerinde kullanıldığı mal veya hizmetin niteliği itibariyle (Örnek: araba markası ile ciklet markası) veya potansiyel ve fiili kullanıcı kitlesinin niteliği itibariyle (doktorlara yönelik bir ürün ile çocuklara yönelik bir ürün markası) tecavüze açık mı, değil mi?
• Yukarıda sayılanların ispatına yönelik olan veya bir markanın tanınmış/meşhur olduğunun ispatına yönelik her türlü belge.

Tanınmış marka tescil başvurusunun deneyimli/tecrübeli ve marka hukuku konusunda uzman marka danışmanları ve marka vekilleri tarafından yapılması önemlidir.

Adres Patent, 2000 yılından beri faaliyet gösteren ve ‘TÜRKİYE’DE TESCİLSİZ MARKA KALMAYACAK ve TÜRKİYE PATENTLE KALKINACAK’ ilkesi ile hareket eden uzman bir vekil kuruluştur.

Aşağıdaki formu doldurarak TANINMIŞ MARKA TESCİLİ ile ilgili daha detaylı bilgi talebinde bulunabilirsiniz.

1. Türk Hukuku Uygulamasında Tanınmış Marka Kavramı Ve Koruma Kapsamı, Av. Uğur Aktekin, Av. Güldeniz Doğan Alkan, Av. İbrahim Barış Sayar; Dergi Park, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/272320
2. Markaların Tanınmışlık Düzeyleri İle İlgili Esaslar Ve Uygulaması, Türk Patent ve Marka Kurumu, https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/500B9FBD-FDBA-4F34-A822-B73C72D84A80.pdf
3. Marka İnceleme Kılavuzu, Türk Patent ve Marka Kurumu, https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/F9E4CFAF-A7AE-4FEA-8BCC-DA8B5C7DAB00.pdf;jsessionid=A7C91A7F3582DA02239E69930F973C15